Ayvalık Belediyesi, Cunda Adası’nda mübadil mezarlığının bulunduğu alana otopark işletmesi kurma planından vazgeçti. Daha önce tapuda “mezarlık” olarak kayıtlı olan alana yönelik yapılan bu plan, kamuoyunda ve uzmanlar arasında büyük tepkilere neden olmuştu. Gelen tepkiler üzerine Belediye Başkanı Mesut Ergin, projeyi iptal ettiklerini ve alanın güvenlik şeridiyle kapatılarak yasal sürecin başlatıldığını açıkladı.
Söz konusu alan, Girit ve Midilli’den göç eden mübadillerin Ayvalık’a yerleşmeleri sonrası oluşturulan ilk defin bölgesi olarak biliniyor. Namıkkemal Mahallesi’nde bulunan 2 bin 403 metrekarelik bu alan, kültürel hafızada önemli bir yere sahip. Uzmanlar, buranın yalnızca bir mezarlık değil, aynı zamanda bir “hafıza mekânı” olduğunun altını çizdi.
Doç. Dr. Neval Konuk Halaçoğlu tarafından hazırlanan bilimsel rapor, alanın tarihi önemini vurguladı. Kazı çalışmaları sırasında insan kemiklerine rastlanması, burada bir mezarlık bulunduğuna dair yerel hafızayı da doğruladı. Ayrıca raporda, servi ağaçlarının varlığı ve aile belgelerinin, alanın mezarlık vasfını desteklediği aktarıldı.
Tarihi kayıtlar, buraya defnedilenler arasında ilk Türk polisiye romancısı Ebu Süreyya Sami Bey'in oğlu ve ilk Türk gazetecilerden Samizade Süreyya Berkem’in de bulunduğunu gösteriyor. Ayrıca Midilli Sığrı’nın son imamı ve Cunda’nın ilk imamının eşi Şerife Hanım gibi önemli şahsiyetlerin de mezarlarının burada olduğu belirlendi.
