Sahadaki Durum:
Filistin diplomasi merkezi basın bildirisi yanladı.Bildiride,
• Düşman ordusunun Gazze, Nusayrat ve Han Yunus’ta katliam ve kan dökme eylemlerinde artışına dikkat çekti.
• Gazze’de ilerleme hatlarında yoğun biçimde patlayıcı yüklü robotların kullanımı ve ateş baskısının artırılması.
• Düşmanın geniş alanlarda quadcopterlerle ateş kontrolü sağlaması; güney, doğu ve kuzeyde birden çok bölgede vinçler yerleştirerek hareket eden herkese ateş açması. Şehitlerin cenazeleri onlarca sayıda yerde kalmış durumda, kimse yaklaşamıyor ya da çıkaramıyor.
• Katliam, aç bırakma ve abluka rağmen düşman Gazze halkını göçe zorlamayı başaramadı. İsrail’in öne sürdüğü “660 bin kişi göç etti” rakamı abartılı.
• Beklenti, düşmanın Trump’ın 21 maddelik girişimi dumanı altında katliamları artırarak ilerlemesi, sahada kazanımlar elde etmesi ve yeni gerçeklikler yaratmaya çalışması (özellikle Cibaliye’nin Gazze’den koparılması girişimi). Bu, anlamsız müzakerelerde zaman kazanma çabasının bir parçası.
Müzakereler:
• ABD elçisi Steve Witkoff: “Dün Arap ve İslam ülkelerinin liderlerine, İsrail’in kaygılarına da cevap veren Gazze’de barış planı niteliğinde 21. planı sunduk.”
• Trump Planı’na dair raporlara göre öne çıkan başlıklar:
1. 20 gün sürecek bir ateşkes.
2. Tüm esirlerin serbest bırakılması.
3. İsrail ordusunun Gazze’den kademeli çekilmesi.
4. Gazze’nin 3 yıllık geçici süreyle Arap ülkelerinin kontrolüne devredilmesi.
5. Düşük temsille bir Filistin hükümetinin Gazze’yi yönetmeye başlaması.
6. İsrail’in Batı Şeria’da ilhak adımlarının engellenmesi.
• Plan henüz İsraillilere resmi şekilde ulaşmadı.
• İsrail’in Gazze’den çekilmesinden söz edilse de takvim belirtilmiyor, buna karşılık tüm esirlerin 20 gün içinde teslimi şart koşuluyor.
• Analistlere göre plan, İsrail’in artan uluslararası izolasyondan kurtulması için kurgulandı. Yumuşak boykot ve tanınma krizleri, özellikle ekonomi ve silah üretiminde kullanılan hammaddeler üzerinde ağır baskı yaratıyor.
• Trump Planı aynı zamanda Arap ve İslam ülkelerini, İsrail dayatmalarına Trump şemsiyesi altında daha fazla boyun eğmeye zorlamayı amaçlıyor (Netanyahu’nun sopası yerine Trump’ın “Gazze savaşı havucu”).
• Büyük soru: Trump, pazartesi günü Beyaz Saray’da Netanyahu ile görüşmesinde, onu plana onay vermeye zorlayabilecek mi?
Asıl sınav ise şu: Netanyahu, dini-milliyetçi ittifakındaki Smotrich ve Ben Gvir gibi ortaklarını, “mutlak zafer” söylemleriyle çelişen bir anlaşmaya razı ederek kırabilir mi? Batı Şeria’nın ilhakı ve Yahudileştirilmesi hedeflerinden geri adım atabilir mi? Netanyahu, Witkoff’un dün sunduğu Trump Planı’na “evet” derse bunun siyasi sonuçlarını göğüsleyebilir mi?
• Peki Trump’ın planı, aslında direnişi ve bölgedeki ülkeleri oyalayan büyük bir aldatmaca mı? Trump’ın geçmişte olduğu gibi “Gazzede savaş birkaç gün içinde bitecek” gibi iyimser açıklamalar yaparken, Netanyahu’nun eşzamanlı olarak İran, Yemen (Eilat’taki saldırı sonrası), Lübnan ya da direniş liderlerine yönelik büyük Mossad operasyonları düzenleyerek dünyayı başka başlıklara yönlendirmesi ihtimali mi söz konusu?
• Netanyahu, cuma günü BM Genel Kurulu’nda sabah 09.00’da (Kudüs saatiyle 16.00) konuşma yapacak. Ancak birçok lider bu hafta konuşmalarını tamamlayıp New York’tan ayrılmış olacak.
• İspanya, “Sumud Filosu”na destek için gemi göndereceğini duyurdu. İtalya da filosuna ikinci bir askeri gemi katacağını açıkladı. İsrail, bu filonun Gazze kıyılarına ulaşmasının ciddi bir diplomatik krize yol açmasından, özellikle de insansız hava araçlarıyla saldırıya uğramasından endişeli.
Özet:
Trump’ın Girişimi:
• Trump’ın savaşın durdurulmasına dönük girişimleri yeni değil. Fakat bu kez önemli Arap ve Müslüman liderlerin de sürece dahil olması dikkat çekici.
• Girişim, Netanyahu ve hükümetinin içeride meşruiyet krizi yaşadığı, ekonomik, bilimsel, askeri ve güvenlik alanlarında ablukaya maruz kaldığı ve uluslararası alanda giderek yalnızlaştığı bir döneme denk geliyor.
• Bu izolasyon, ABD’nin İsrail’e verdiği desteğin dünyadaki çoğunlukla çelişmesine yol açtı ve Washington’un imajına zarar verdi.
Denizdeki Değişken:
• İspanya ve İtalya’nın “Sumud Filosu”na destek için gemi göndermesi, Avrupa’nın fiilen sahaya girmesi anlamına geliyor. Bu gelişme İsrail ve müttefikleri üzerindeki baskıyı artırıyor.
Trump’ın Konumu
Üzerindeki Yansımalar:
• Bu tablo, Trump’ın girişimini geçmiştekilerden farklı kılıyor. ABD’de ara seçimler yaklaşırken, dış politikada elini güçlendirecek bir hamleye ihtiyacı var.
Netanyahu’nun Çıkmazı:
• Peki Netanyahu bu girişime onay verir mi?
• Netanyahu, Ben Gvir ve Smotrich gibi aşırı sağcı ortaklarının baskısı altında. Onlar, hükümeti düşürme tehdidiyle her türlü uzlaşmaya karşı çıkabilir.
• Likud içinde bile birçok milletvekili seçmen tabanı olarak Batı Şeria’daki yerleşimcilere bağımlı. Bu da uzlaşmaya karşı direnci artırıyor.
ABD–İsrail Hesapları:
• Trump açısından: Netanyahu’yu sıkıştırmak, bölgesel dengeleri denetleme ve ABD çıkarlarını koruma şansı yaratabilir.
• Netanyahu açısından: Planı kabul etmek, “istikrarlı” görünen hükümetini kaybetme riski taşır. Bu da şahsi siyasi geleceğini doğrudan tehdit eder.
Sonuç:
Trump’ın girişimi bu kez uluslararası ve bölgesel faktörler nedeniyle daha ciddi görünebilir. Ancak asıl düğüm noktası İsrail’in içinde: Netanyahu, bu planı kabul ederken dini-milliyetçi ortaklarını ve yerleşimci tabanını karşısına almayı göze alabilecek mi?
KAYNAK: FİLİSTİN DİPLOMASİ MERKEZİ