Lise, üniversite veya dengi okullardan mezun olan gençler, mezuniyet tarihinden itibaren 2 yıl boyunca herhangi bir sigortalı işte çalışmasalar dahi genel sağlık sigortası (GSS) primi ödemeksizin sağlık hizmetlerinden faydalanabiliyor. Ancak bu sürenin uygulanmasında yaş sınırı da belirleyici rol oynuyor. Mezuniyetten itibaren 2 yıl dolmadan yaş haddinin aşılması durumunda ücretsiz sağlık hizmeti hakkı sona eriyor.
Türkiye’de geçerli olan mevzuata göre çocuklar, ailelerinin sigortalı olup olmadığına bakılmaksızın 18 yaşına kadar sağlık hizmeti alabiliyor. Bu sınır lise ve dengi okullar için 20 yaş, yükseköğrenim için 25 yaş olarak uygulanıyor. Örneğin 1 Eylül 2001 doğumlu bir genç, üniversiteden Haziran 2025'te mezun olsa bile 25 yaşını 31 Ağustos 2026'da dolduracağı için bu tarihten sonra iki yıl süresi dolmamış olsa dahi ücretsiz sağlık hizmetinden yararlanamaz.
İki yıllık sürenin ya da yaş sınırının dolmasının ardından herhangi bir işe giremeyen gençlerin GSS primi ödeme zorunluluğu doğuyor. 2025 yılı itibarıyla aylık GSS primi 780,17 TL olarak uygulanıyor. Bu primi ödemezse sağlık hizmetlerinden faydalanamıyor ve borçlu duruma düşüyor. Sağlık hizmeti alınıp alınmaması fark etmeksizin bu borç işliyor.
Ancak ödeme gücü olmayanlar için bu primin devlet tarafından karşılanabilmesi mümkün. Bunun için mezuniyetten sonraki 2 yıl ya da yaş sınırı dolduğunda gelir testi yaptırmak gerekiyor. Gelir testinin yapılacağı adres, kişinin ikametgahının bağlı olduğu Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı. Gelir testi sonucunda hane içinde kişi başına düşen gelir, 2025 yılı için belirlenen 8.668,50 TL’nin altında çıkarsa, kişi prim ödemeden sağlık hizmeti almaya devam edebiliyor.
Gelir testine başvurmak için SGK'dan gelecek tescil tebligatı beklenmeden harekete geçilmesi tavsiye ediliyor. Çünkü tebligatta yaşanabilecek gecikme, borçlanma süresini başlatabiliyor. Teste geç başvurulması halinde, test yapılana kadar oluşan prim borçları tahsil ediliyor. Daha önce çıkan yapılandırma yasalarında yalnızca gecikme faizleri silinmiş, anapara borçlar ise tahsil edilmişti.
Gelir testinde hane içindeki gelirin zaman içinde düşmesi halinde, daha önce prim ödemesi gereken kişiler yeniden gelir testi yaptırarak güncel durumu belgeleyebiliyor. Örneğin hanedeki bir kişi işten ayrıldığında veya işsiz kaldığında yapılan yeni test, prim ödemesinden muaf olma hakkı kazandırabiliyor.
