Teknolojinin olmadığı yıllarda çocukların en önemli eğlencesi oyun ve oyuncaklardı. Çocuklar kadar yetişkinlerin de kendine has oyunlar ürettiği yılları geride bıraktık. Haberimizde teknolojinin olmadığı yılların eski çocuk oyunlarını bulacaksınız.
Yozgat gibi Anadolu şehirlerinde teknolojiden yoksun yıllardan günümüze gelmeyi başaramayan ancak çocukların hayallerini süsleyen oyunları Çamlık Gazetesi olarak sizler için derledik. Eski çocuk oyunları, yetişkinlerin dost sohbetlerinde köy odalarında oynadığı köy seyirlik oyunların renkli detayları haberimizde.
Çocuk oyunları ve köy seyirlik oyunları vardı
Uzun yıllar önce radyonun belli belirsiz anımsandığı, telefonun lüks olduğu, televizyonun henüz olmadığı dönemlerde yaşayan kişiler iyi bilirler ki, çocuklar kendi oluşturdukları oyun ve oyuncaklarla eğlenerek zaman geçirmeye çalışırlardı. Yetişkinler de uzun kış gecelerinde eğlenecek etkinlikler bulma peşindeydiler.
Bunların sonucunda birbirinden güzel çocuk ve yetişkin oyunları ortaya çıktı. Çocuklar mahalle aralarında çeşitli oyunlar oynar, yetişkinler de özellikle düğünlerde ilginç gösteriler düzenler ve hem kendilerini hem de çevrelerindekileri eğlendirirlerdi. Bu nedenle Yozgat’ta oynanan oyunları iki başlık altında toplayabiliriz: çocuk oyunları ve köy seyirlik oyunları.
Köy seyirlik oyunları köy düğünlerinde yaşatılıyor
Günümüzde teknolojinin hızla yaygınlaşmasının bir sonucu olarak kitle iletişim araçlarının çoğalması insanların eğlenceye bakış açısını değiştirmiş ve bunun sonucunda geleneksel oyun kültürü unutulmaya yüz tutmuştur. Her ne kadar yetişkinlerin “köy seyirlik oyunu” dediğimiz gösterileri köy düğünlerinde sergilenmeye devam etse de bu oyunlar da eski önemini yitirmiş bulunmaktadır. Halk kültürümüzün önemli ögelerinden birisi olan bu yöresel oyunlarımızın unutulmaması oldukça önemlidir. İşte bu yazıda onları size tekrar hatırlatmak amaçlanmıştır.
Çocuk oyunlarını ele alırken her yörede yaygın olan ve tüm ülkece bilinen saklambaç, körebe gibi oyunlara değinmedik.
Şimdi hep beraber yöresel oyunlarımıza bakalım.
Eski çocuk oyunları
Yozgat ve yöresinde oldukça çeşitli çocuk oyunları oynanır. Bunların pek çoğunun başka yörelerde de oynandığı görülmektedir. Bu tabii ki de kentler arası kültür alışverişinin doğal bir sonucudur. Ama yine de bazı yörelerin kendine özgü tipik oyunları bulunmaktadır. Bu yazıda çokça yaygın olan oyunlara değil daha çok yöresel niteliği daha fazla olan oyunlara değinilmiştir.
Çelik Çomak Oyunu
"Çelik çomak" oyunu, adından da anlaşılacağı üzere bir ağaç parçası olan çelik ve bir değnek kullanılarak oynanan bir oyundur. Çelik, yaklaşık 15-20 cm uzunluğunda ve 2-3 cm kalınlığında olup uçları bıçakla sivriltir. Oyunun amacı, çomakla vurularak yerden kaldırılan çeliği havada tutarak elden geldiğince uzağa fırlatmaktır.
Oyun genellikle iki kişi arasında oynanır, ancak en az iki kişilik takımlarla da oynanabilir. Oyuna kimin ya da hangi takımın ilk başlayacağını belirlemek için düz bir alanda bir daire çizilir. Rakip kişiler belirlenen bir uzaklığa geçer ve ellerindeki çeliği dairenin içine atarlar. Çeliği merkeze en yakın düşüren oyuna başlama hakkını kazanır. Alternatif olarak, çizgi içindeki çeliğe çomakla vurarak saydırma yöntemi de kullanılabilir. Bu durumda en fazla sayıyı alan oyuna başlama hakkını elde eder.
Oyunun kuralları şu şekilde uygulanır: Öncelikle küçük bir çukur açılır ve çelik bu çukura bir ucu dışarıda kalacak şekilde yerleştirilir. İlk oyuncu, çeliği havalandırarak ve ona çomakla vurarak belirlenen çizgiyi geçmeye çalışır. Eğer çizgiyi geçiremez ya da ıskalarsa oyun başlamaz. (Oyuncular arasında anlaşmaya varılırsa çizgiyi geçiremeyenlere ikinci bir şans verilebilir.) Ardından sıra diğer oyuncuya geçer. Eğer oyuncu çizgiyi geçirebilirse, çeliğin düştüğü yere gider, çomakla çeliği tekrar havalandırarak mümkün olduğunca uzağa atmaya çalışır. Başarılı olamazsa sıra tekrar diğer oyuncuya geçer. Oyun bu şekilde devam eder. Oyuncuların kaç kez deneme yapabileceği oyun başında belirlenir. Herkes haklarını kullandığında oyun sona erer. En yüksek sayıyı elde eden kişi veya takım oyunu kazanır.
Çelik çomak oyununun başka varyasyonları da bulunmaktadır. Örneğin, bir taraf çeliği ileri doğru çomakla atar, karşı taraf ise elindeki sopayla havada çeliği vurur. Çelik, çukurdan daha geriye düşerse sayı alınır.
Bir diğer oyun biçimi şu şekildedir: Oyuncu, çukura yerleştirilen çeliği elindeki çomakla hızla B takımının oyuncularının olduğu yöne doğru atar ve çomak dairenin içine bırakır. Eğer B takımı oyuncuları havada atılan çeliği yakalarsa, hem sayı kazanır hem de çeliği kaçıran A takımı oyuncusu oyun dışı kalır. B takımı çeliği yakalayamazsa, çeliği düştüğü yerden alarak yerdeki çomaka doğru atar. Eğer çomak vurulabilirse, A takımının oyuncusu tekrar oyun dışı kalır. Vuramazlarsa, A takımı, çeliğin çomaktan uzaklığına bakarak B takımının bu uzaklığı belirli bir adımda almasını ister. Örneğin, "Üç adımda al, beş adımda al" gibi. Eğer B takımında adımlarını büyük atabilen ve kendine güvenen bir oyuncu yoksa veya belirlenen adım sayısında çomaktan çeliğe ulaşamazsa, A takımı adım sayısı kadar sayı alır. Eğer belirlenen adımda yetişebilirlerse, sayı B takımına verilir. Oyunun başında belirlenen sayıya ilk ulaşan takım oyunu kazanır. Bir sonraki oyunda kazanan takım başlar. Eğer bir takım, belirlenen sayıya puan kaybetmeden ulaşırsa, oyundan çıkan bir takım arkadaşını tekrar oyuna dahil etme hakkını elde eder.
Haber Merkezi
