Sigortalı olarak çalışmaya başladıktan sonra çalışma gücünde en az yüzde 60 oranında kayıp yaşayanlar için malûl aylığı alma hakkı doğabiliyor. Bu kayıp, iş kazası, meslek hastalığı ya da ağır hastalıklar sonucu gerçekleşmiş olabilir. Ancak malûl aylığı alabilmek için sadece sağlık durumu yeterli olmuyor.
Aynı zamanda belirli bir sigortalılık süresi ve prim günü şartının da yerine getirilmesi gerekiyor. Türkiye’de malûl aylığı, Sosyal Güvenlik Kurumu’nun (SGK) sağlık kurulları tarafından verilen raporlarla değerlendiriliyor. SGK raporunda en az yüzde 60 oranında çalışma gücü kaybı tespit edilenler malûl sayılıyor ve bu kişilere belirlenen şartlar kapsamında aylık bağlanıyor.
Kanser, Organ Nakli ve Genetik Hastalıklar Malûl Sayılıyor
Malûl aylığı bağlanabilecek hastalıklar arasında başta kanser olmak üzere birçok rahatsızlık bulunuyor. İyi diferansiye tiroid kanserleri ve bazal hücreli cilt kanseri dışındaki tüm kötü huylu tümörlerde, sağlık kurulu raporunun düzenlendiği tarihten itibaren 18 ay boyunca malûl aylığı bağlanabiliyor. Kemik iliği nakli geçirenlere 12 ay, kan kanseri ve verem hastalarına ise 24 ay süreyle malûl aylığı veriliyor. Tedavilerin devam etmesi halinde bu süreler raporla uzatılabiliyor.
Diyalize girmeyen kronik böbrek yetmezliği olanlar ile kemik iliği dışındaki organ nakilleri de malûl kapsamına giriyor. Ayrıca çalışmaya elverişsiz durumda olan genetik rahatsızlıklar, MS, parkinson, alzheimer, demans, epilepsi, ciddi psikiyatrik hastalıklar, ileri kalp yetmezliği, sindirim sistemi kanamaları, KOAH, astım ve uyku bozuklukları gibi hastalıklar da değerlendirme kapsamına alınıyor.
Ancak bu hastalıkların teşhisi tek başına yeterli değil; SGK sağlık kurulları tarafından çalışma gücünde yüzde 60 kayıp olduğuna dair rapor düzenlenmesi gerekiyor.
Aylık Bağlanma Şartları ve Prim Günleri
Malûl aylığı alabilmek için en az 10 yıl sigortalılık süresi ve 1800 gün prim ödeme şartı aranıyor. Eğer kişi başka birinin sürekli bakımına muhtaçsa, bu durumda sadece 1800 gün prim yeterli oluyor. Prim borcu olan BAĞ-KUR’lular için ise malûl aylığı bağlanamıyor. Aylık hesaplamasında, prim günü 9000’den az olan 4/b ve 4/c’lilere 9000 gün, 4/a’lılara ise 7200 gün üzerinden ödeme yapılıyor. Daha yüksek prim gününe sahip olanlar için hesaplama doğrudan mevcut prim süresi üzerinden yapılıyor.
