İnönü, birinci ciltte aktardığı anılarında, Yozgat İsyanı’nın bastırılması sürecini ve bu süreçte Çerkez Ethem’in rolünü tüm açıklığıyla kaleme alıyor.
İsmet İnönü, hatıralarında Yozgat İsyanı’nı bastırmakla görevlendirilen Çerkez Ethem ve kuvvetlerinin, isyanı sert ve kanlı yöntemlerle bastırdığını ifade ediyor. İnönü, isyanın ardından Yozgat’ın yağmalandığını açıkça dile getirerek, yaşananların kendilerinde derin bir üzüntü bıraktığını ancak o dönemin şartları içinde müdahale edemediklerini belirtiyor.
Ankara’da Panayırlar Kuruldu
İnönü’nün aktardığı en dikkat çekici detaylardan biri ise Çerkez Ethem kuvvetlerinin Yozgat’tan Ankara’ya dönüşü sonrası yaşananlar oluyor. Hatıralara göre, Ethem Bey’in kuvvetleri Ankara’ya geldikten sonra Ankara Çarşısı’nda ve çevresinde büyük panayırlar kuruldu. Yozgat’tan sürülerek getirilen koyunların, Kuvayi Milliye mensupları tarafından halkın gözü önünde satıldığı ifade ediliyor.
Bu tabloyu “hüzünle seyrettiklerini” belirten İnönü, yaşananlara karşı duydukları rahatsızlığı satırlarına yansıtıyor.
Atatürk ile Dikkat Çeken Diyalog
İsmet İnönü, Çerkez Ethem’in Ankara’ya dönüşü sonrası yaşanan bir anıyı da paylaşıyor. Ethem Bey’i istasyonda, Mustafa Kemal Atatürk ile birlikte karşıladıklarını ve Ethem’in kuvvetlerinden bir müfrezeyi teftiş ettiklerini anlatan İnönü, askerlerin tam teçhizatlı ve son derece özgüvenli hallerinin kendisini düşündürdüğünü aktarıyor.
Bu sırada Atatürk’e yönelttiği soruyu hatıralarında şöyle aktarıyor:
“Her biri pürsilah, tepeden tırnağa silahlı. Bunun kendilerine verdiği güven ve büyüklük duygusu ile herkese tepeden bakıyorlar. Bugün memlekete hâkim olan kimdir? Bunlar mı, biz miyiz?”
“Biziz, Akıl Bizdedir…”
İnönü’nün aktardığına göre, Mustafa Kemal Atatürk bu soruya kısa bir duraksamadan sonra şu cevabı veriyor:
“Biziz, akıl bizdedir…”
İsmet İnönü, Atatürk’ün bu sözlerinden büyük bir memnuniyet duyduğunu ve bu cevabın kendisini rahatlattığını ifade ediyor.
İsmet İnönü’nün hatıralarında yer alan bu anlatım, Milli Mücadele döneminde Yozgat İsyanı’nın bastırılması sürecine ve Çerkez Ethem’in faaliyetlerine dair önemli bir tarihsel belge niteliği taşıyor.
