İşte etimolojik kökenler ve tarihsel belgeler ışığında İstanbul’un isim yolculuğu…
İstanbul’un İsminin Kökeni Nedir?
Tarihi, binlerce yıl öncesine dayanan İstanbul, ismiyle de gizemli bir geçmişe sahip. Bugünkü “İstanbul” isminin kökeni, Yunanca “eis ten polin” ifadesine dayanır. Bu ifade “şehre doğru” veya “şehre giden” anlamına gelir. Zamanla halk arasında yaygınlaşıp fonetik olarak değişerek bugünkü “İstanbul” halini almıştır.
İstanbul’un Tarihteki Eski İsimleri
İstanbul, tarih boyunca birçok medeniyetin merkezi olmuş ve her dönemde farklı isimlerle anılmıştır. İşte İstanbul’un tarih boyunca aldığı başlıca isimler:
-
Bizantion (M.Ö. 7. yüzyılda Megaralılar tarafından kurulduğunda)
-
Augusta Antonina (Roma İmparatoru Septimius Severus döneminde kısa bir süre)
-
Nova Roma (İmparator Konstantin tarafından 330 yılında)
-
Konstantinopolis (“Konstantin’in Şehri” olarak Roma ve Bizans döneminde)
-
Miklagard (Vikingler tarafından)
-
Tsarigrad (Slav halkları arasında “Çar’ın Şehri”)
-
Dersaadet, Asitane, Payitaht, Konstantiniyye (Osmanlı döneminde)
-
İstanbul (11. yüzyıldan itibaren halk arasında yaygınlaştı)
Konstantinopolis’ten İstanbul’a
Roma İmparatoru Konstantin, 330 yılında Bizantion’u imparatorluğun başkenti ilan ederek adını “Nova Roma” koydu. Ancak bu isim halk arasında tutunamadı ve şehir zamanla kurucusunun adıyla “Konstantinopolis” olarak anılmaya başlandı. Bu isim Bizans döneminde ve Osmanlı fethinden sonraki yüzyıllarda da resmî belgelerde kullanılmaya devam etti.
İstanbul İsmi Ne Zaman Resmî Oldu?
Her ne kadar halk arasında uzun zamandır “İstanbul” adı kullanılsa da, bu ismin resmî olarak kabul edilmesi 1930 yılında gerçekleşti. Türkiye Cumhuriyeti, kurulduktan sonra uluslararası alanda da bu adı duyurdu. Aynı yıl, uluslararası posta teşkilatına yapılan bildirimle “Constantinople” yerine “Istanbul” kullanımına geçildi.
“İslambol” Rivayeti Gerçek Mi?
Halk arasında yaygın olan bir efsaneye göre, İstanbul ismi Osmanlı döneminde “İslambol” (İslam bol, yani “İslam çok”) ifadesinden türemiştir. Ancak bu iddia, tarihsel ve dilbilimsel olarak geçerli değildir. Etimolojik kökeni, Yunanca “eis ten polin” ifadesine dayanmaktadır. “İslambol” ise daha çok ideolojik ve sonradan uydurulmuş bir anlatıdır.
İstanbul Neden Bu Kadar Çok İsimle Anıldı?
İstanbul’un farklı dönemlerde çok sayıda isimle anılmasının temel nedeni, bu şehrin farklı medeniyetlerin başkenti olmasıdır. Her uygarlık, bu önemli şehre kendi kimliğini ve adını yüklemiştir. Ancak halk arasında evrilerek günümüze ulaşan “İstanbul” ismi, tüm bu dönemlerin ortak mirası haline gelmiştir.
