Kayalar, tarım politikalarında uzun vadeli planlamanın yok edildiğini belirterek “Bu yaklaşım ülkenin geleceğine ihanettir.” ifadelerini kullandı.
TBMM Plan ve Bütçe Komisyonunda Tarım ve Orman Bakanlığının 2026 yılı bütçesi üzerinde yapılan görüşmeler, tarım politikalarının gelecek dönemi açısından önemli tartışmalara sahne oldu. İYİ Parti Yozgat Milletvekili ve eski bakan Lütfullah Kayalar, bütçe görüşmelerinde söz alarak hem rakamların hem de bütçeyi hazırlama sürecinin Türkiye’nin tarımsal yapısını desteklemekten uzak olduğunu ifade etti.
Kayalar, konuşmasına tarım sektörünün Türkiye ekonomisi içindeki stratejik konumunu hatırlatarak başladı. “Sanayide ve teknolojide gelişme olabilir ama temel sektör tarım sektörüdür.” diyen Kayalar, tarımın hem iç tüketim hem de ihracat açısından en hayati sektör olduğunu belirtti.
Çözüm Üretmekten Uzak
Tarım ve Orman Bakanlığının 2026 yılı için öngördüğü 542 milyar liralık bütçeyi yetersiz bulan Kayalar, Türkiye’nin narenciye, buğday, mercimek, pamuk, arpa ve nohut gibi temel ürünlerde ciddi meselelere sahip olduğuna dikkat çekti.
Kayalar, özellikle son yıllarda artan girdi maliyetleri, sulama yatırımlarındaki aksaklıklar ve desteklemelerdeki düşüşün çiftçiyi zorladığını ifade ederek şu sözleri kullandı: “Çiftçi işinin işçisi durumunda, neredeyse devletten hiçbir şey almadan çalışan bir kesime dönüştürüldü.”
Ekonomideki belirsizliklerin tarımsal üretimi tehdit ettiğini söyleyen Kayalar, bütçenin kapsamının tarım sektörünün derinleşen sorunlarına derman olmayacağını savundu.
“Tarım Bütçesi En Önemli İlk Üç Kalem İçinde”
Kayalar, tarım bütçesinin önemine özellikle vurgu yaparak şunları söyledi: “Bugün görüştüğümüz bu bütçe, belki de Türkiye’nin en önemli ilk üç bütçesinden biridir; hatta bana göre birincisidir.”
Tarımda yer alan milyonlarca kişinin ve tarladan ihracata uzanan zincirin bütçeden doğrudan etkilendiğini ifade eden Kayalar, çiftçinin bu zincirin “en zayıf halkası” hâline geldiğini dile getirdi.
Cumhurbaşkanlığı Hükûmet Sistemine Eleştiri
Kayalar, bütçenin hazırlanma sürecine yönelik eleştirilerini de detaylandırdı. Önceki sistemde Maliye Bakanlığının bütçe hazırlığında belirleyici olduğunu hatırlatan Kayalar: “Yeni sistemde belirleyici olan Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığıdır. Meclis devre dışı bırakılmıştır” dedi.
Maliye Bakanlığının rolünün daraltıldığını, bütçe denetiminde Meclis’in yetkilerinin azaldığını savunan Kayalar, Cumhurbaşkanlığı sisteminin Türkiye’nin ekonomik sorunlarına çözüm üretmekten uzak olduğunu söyledi.
Kayalar, idari yapıda yaşanan değişikliklerin devlette koordinasyon eksikliğine yol açtığını belirterek, müsteşarlık kurumunun kaldırılmasını eleştirip: “Devletin omurgası müsteşarlıklardı; kaldırılmaları koordinasyonu felç etti.” ifadelerini kullandı.
Devlet Planlama Teşkilatının kapatılmasının orta vadeli programların verimliliğini düşürdüğünü söyleyen Kayalar, bürokraside denetim mekanizmasının zayıfladığını vurguladı.
Tarım Şuraları Kağıt Üzerinde Kaldı
Tarım şûralarının prensip bakımından önemli olduğunu ancak sonuçlarının uygulanmadığını belirten Kayalar: “Sorunlar dile getiriliyor ama çözüme kavuşmuyor.” dedi.
Orta vadeli programla bütçe gerçekleşmeleri arasındaki farkların tarım politikalarını başarısız kıldığını ifade etti.
Kayalar, Gıda Komitesi üzerinde de durarak komitenin yapısını değerlendirdi. Maliye Bakanlığının fiyat dengesi üzerinden politika yürütmesinin tarım sektörünü baskıladığını dile getiren Kayalar: “Enflasyonla mücadele çiftçinin sırtına yükleniyor. Ürün fiyatları baskılanırken girdi maliyetleri serbest bırakılıyor. Bu yaklaşım ülkenin geleceğine ihanettir.” sözleriyle sert eleştiride bulundu.
2006 yılında çıkarılan ve tarıma milli gelirin en az yüzde 1’inin ayrılmasını öngören kanunun uygulanmadığını vurgulayan Kayalar: “Sadece bu yıl çiftçinin kaybı 10 milyar dolardır.” dedi.
Destekleme bütçeleri ile kanun arasında büyük fark olduğunu belirterek tarımsal desteklerin artırılması gerektiğini ifade etti.
“Bu Bütçe Tarımsal Sorunlara Kalıcı Çözüm Getiremez”
Kayalar konuşmasının sonunda tarım bütçesinin mevcut hâliyle Türkiye’nin tarımsal sorunlarını çözmekten uzak olduğunu belirtti: “Bu bütçe bu hâliyle tarımsal sorunlara kalıcı çözüm getiremez.” diyerek sözlerini tamamladı.
