Sonbaharın kendini hissettirmesiyle birlikte Yozgat’ın Sorgun ilçesine bağlı Alcı Köyü’nde kış hazırlıkları hız kazandı. Bu hazırlıkların en zahmetli ve en lezzetli aşamalarından biri olan ev yapımı domates salçası, köyün dört bir yanında kazanlarla kaynatılmaya başlandı.
Bahçelerde yetiştirilen organik domatesler, özenle seçilip yıkandıktan sonra geleneksel yöntemlerle işleniyor. Domatesler, kaya tuzu ile birlikte naylon torbalarda 3-4 gün bekletiliyor. Ardından çırpılarak posası çıkarılıyor ve elekten geçirilerek kabuklarından ayrılıyor. Elde edilen domates suyu, büyük kazanlarda odun ve tezek ateşinde ağır ağır kaynatılıyor.
Katkısız ve Uzun Ömürlü
Salça kıvamına geldiğinde, raf ömrünü uzatmak için bir miktar tuz daha ekleniyor. Herhangi bir katkı maddesi içermeyen bu yöntem sayesinde yapılan salçalar 2 ila 3 yıl bozulmadan dayanabiliyor. Üstelik sağlıklı oluşu kadar ekonomik değeri de ön planda.
Alcı Köyü’nde yaşayan ve 40 yıldır salça yapan Raziye Gök, bu geleneği annesinden öğrendiğini söylüyor. Domates üretiminden salçanın şişelenmesine kadar tüm süreci kendisi yürüten Gök, şunları dile getirdi: “Domatesin fidelenmesinden başlayıp kızardığında toplarız. 2 gün bekletip doğrar, torbalara koyarız. 3 gün tuzla dinlendiririz. Ezilip elendikten sonra odun ve tezekle pişiririz. Akşamdan sabaha dinlendikten sonra bidonlara doldururuz. Böylece yemekler için hazır hale gelir.”
“Salça bir bidon bin lira, ben bahçemden üretiyorum”
Raziye Gök, salçanın piyasada oldukça pahalı olduğuna da dikkat çekerek, evde yapılanın çok daha ekonomik ve sağlıklı olduğunu ifade etti: “Bahçemde kendim yetiştiriyorum. Fidesinden odununa kadar her şey doğal. Tezekle pişirmek lezzetini artırıyor. Güneş görmeyen yerde 2-3 yıl dayanır. Bir bidon salça dışarıda bin lira. Onu verene kadar kendim yaparım. Kızlarıma, gelinlerime gönderiyorum. Hele arabaşı çorbası bu salçayla çok güzel olur.”
Alcı Köyü’nde olduğu gibi Yozgat genelinde de geleneksel yöntemlerle yapılan kışlık salça, sadece bir gıda ürünü değil; aynı zamanda bir kültür, dayanışma ve tasarruf örneği olarak yaşatılıyor.