Türkiye, balıkçı gemisi üretimi ve ihracatında üst üste üçüncü kez dünya birinciliğini elinde bulunduruyor. Gemi, Yat ve Hizmetleri İhracatçıları Birliği (GYHİB) Yönetim Kurulu Başkanı Cem Seven, Türk tersanelerinin özellikle balıkçı gemileri alanında yakaladığı üretim kalitesi ve mühendislik başarısı sayesinde küresel pazarda zirvede olduğunu vurguladı.
GYHİB verilerine göre Türkiye, 2022 yılında 1 milyar 453 milyon dolar, 2023 yılında 1 milyar 940 milyon dolar, 2024 yılında ise 1 milyar 912 milyon dolarlık gemi, yat ve yan ürün ihracatına ulaştı. 2025 yılının temmuz ayı itibarıyla bu rakam 1 milyar 170 milyon doları buldu. Temmuzun ilk haftasında yapılan 210 milyon dolarlık ihracat, sektörün hız kesmeden büyüdüğünü gösteriyor.
Balıkçı gemilerinin yanı sıra Türkiye, mega yat inşasında da dikkat çeken bir performans sergiliyor. 2024’te yaklaşık 480 milyon dolarlık mega yat ihracatı gerçekleştiren Türkiye, yat ihracatında dünyada ilk 10 ülke arasında yer alıyor. Gemi, yat ve ekipmanları ihracatında ise dünya sıralamasında 12-13. sırada bulunuyor.
Başarıda öne çıkan diğer alanlar arasında, römorkörler, fabrika tipi balıkçı gemileri, canlı balık taşıma tekneleri, platform destek gemileri, yengeç yakalama tekneleri ve rüzgar enerjisi destek gemileri yer alıyor. Özellikle Norveç gibi Kuzey Avrupa ülkelerine yapılan canlı balık taşıma gemisi ihracatı, Türkiye’nin bu segmentteki uzmanlığını pekiştiriyor.
Seven, Türkiye'nin 70-90 metre uzunluğundaki modern balıkçı gemilerinde ileri düzey otomasyon sistemleri kullanıldığını, bu gemilerin denizde yakaladıkları balıkları el değmeden işleyip dondurulmuş şekilde kıyıya getirdiğini belirtti. Bu özelliğiyle Türk balıkçı gemileri, sadece av aracı değil aynı zamanda deniz üstü işleme tesisi olarak da değerlendiriliyor.
Rakamlarla değerlendirildiğinde, 2024'te balıkçı gemisi ihracatı 354 milyon dolara ulaştı. Türkiye bu alanda İspanya'yı geride bırakarak üç yıl üst üste dünya şampiyonu oldu. Römorkör üretimi ve ihracatında da Türkiye, dünya genelinde ilk üçte yer alıyor.
Cem Seven’e göre, Türkiye’nin bu başarıyı sürdürebilmesi için gemi inşasında görev alacak teknik personelin artırılması gerekiyor. Özellikle meslek liseleri ve yüksekokulların sektöre nitelikli iş gücü sağlaması, ihracat hedeflerini yukarı çekmek açısından kritik önem taşıyor. Sektörde genç kuşaklar arasında dışa yönelim eğiliminin azaltılması için eğitim politikalarının güçlendirilmesi gerektiğini vurguladı.
Yeni gemi inşası ve ihracatının büyük bölümü Yalova Altınova ve İstanbul Tuzla’daki tersanelerden gerçekleştiriliyor. Türkiye genelinde ise faaliyet gösteren pek çok tersane, özel maksatlı gemi üretiminde dünya liginde söz sahibi.
Türkiye'nin 2 milyar dolarlık mevcut ihracat hedefi için gerekli olan altyapı ve mühendislik potansiyeline sahip olduğunu belirten Cem Seven, bu hedefin kısa sürede 3 ila 3,5 milyar dolara çıkarılabileceğini belirtti. Bunun için üretim maliyetlerinde dengeleyici düzenlemelere ve eğitim sisteminin sektöre daha entegre hale gelmesine ihtiyaç duyulduğunun altını çizdi.