Verilere göre, kullanım ve ölümler her yıl hızla artıyor. Uzmanlar, bilim, politika ve toplumsal farkındalıkla mücadele çağrısında bulunuyor.
Metamfetamin Artık Küresel Bir Ölüm Krizi
Yozgat Bozok Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıbbi Farmakoloji Anabilim Dalı Başkanı ve Çamlık gazetesi köşe yazarı Prof. Dr. Hamdi Temel, son köşe yazısında metamfetamin kaynaklı ölümlere dikkat çekti. Temel, “Metamfetamin artık sadece bir sentetik uyarıcı değil; küresel ölçekli bir ölüm krizine dönüşmüş durumda” ifadelerini kullandı. UNODC’nin 2018 Global SMART Update raporu ve EMCDDA/Europol’un 2022 analizleri, bu gerçeği çarpıcı verilerle ortaya koyuyor.
Çarpıcı Küresel Veriler
Dünya genelinde metamfetamin yakalamaları 2008’de 25 ton iken, 2016’da 159 tona, 2019’da ise 325 tona yükseldi.
ABD’de psikostimülanlarla ilişkili ölümlerin yüzde 85-90’ı metamfetaminden kaynaklanıyor. 2010’da 1.854 ölüm kaydedilirken, 2015’te bu sayı 5.716’ya ulaştı.
Avustralya’da metamfetamin kaynaklı ölümler 2009-2015 arasında iki katına çıktı.
Prof. Dr. Temel, ABD’de yüksek saflık ve düşük fiyatın aşırı doz ölümlerini hızla artırdığını vurguladı.
Ölüm Oranları Neden Hafife Alınıyor?
Metamfetamin ölümleri çoğu zaman başka maddelerle birlikte meydana geliyor. Bu nedenle, ölümler doğrudan metamfetamine bağlanamıyor. Avustralya’da yapılan bir çalışmada, metamfetamin kaynaklı ölümlerin yüzde 90’ında benzodiazepin veya morfin gibi diğer maddeler tespit edildi. Ayrıca kalp hastalıkları, intihar ve kazalar gibi dolaylı nedenler tabloyu daha karmaşık hâle getiriyor.
Küresel Pazarlarda Durum
Asya ve Kuzey Amerika, metamfetaminin en büyük pazarları olarak öne çıkıyor. Bazı Asya ülkelerinde tedavi başvurusunda bulunanların yüzde 75’inden fazlası amfetamin-tipi uyarıcılar nedeniyle yardım arıyor. ABD’de metamfetamin enjeksiyonu, opioid kriziyle birleşerek 2009-2018 arasında hepatit C vakalarını dört kat artırdı. Avrupa hâlâ görece küçük bir pazar olsa da, Çekya ve Slovakya’daki atık su analizleri yüksek kullanım seviyelerini gösteriyor.
Ne Yapılmalı?
Prof. Dr. Temel, metamfetamin krizinin durdurulması için dört başlıkta çözüm öneriyor:
Bilimsel veriye dayalı politikalar: Ölüm oranlarının gerçek boyutunu belirlemek için atık su analizleri, tedavi başvuruları ve ölüm kayıtları birlikte değerlendirilmeli.
Uluslararası işbirliği: Üretim ve ticaret sınır tanımıyor; bu nedenle ulusal ve küresel düzeyde koordineli mücadele şart.
Toplumsal farkındalık: Kamuoyuna yönelik bilinçlendirme kampanyaları, metamfetaminin “zararsız bir uyarıcı” olduğu algısını kırmalı.
Sağlık sistemlerinin güçlendirilmesi: Tedavi ve rehabilitasyon kapasitesi artırılmalı.
Prof. Dr. Temel, “Metamfetaminle mücadele, sadece bireysel çabalarla değil; bilim, politika ve toplumun eşgüdümlü çalışmasıyla mümkün olabilir” dedi.