Uzmanlar, bölgenin tarih boyunca önemli bir yerleşim ağına sahip olduğunu belirtiyor.
Yozgat’ın Çekerek ilçesindeki Çandır köyünün 2,5 kilometre güneybatısında, düz bir ova ortasında yer alan kayalık tepe üzerinde bulunan Çandır Kaya Mezarları, bölgenin antik dönemden bu yana iskân gördüğünü ortaya koydu. Çekerek Irmağı’nın güney sınırını oluşturduğu yerleşim alanında, Roma Dönemi’ne ait duvar kalıntıları ve mezarlar tespit edildi.
Arkeologların incelemelerine göre, mezarların bulunduğu kaya kütlesinin çevresinde yaklaşık 15 hektarlık geniş bir yerleşim alanı bulunuyor. Bölgedeki çanak çömlek parçaları ve çakmaktaşı aletler, alanın prehistorik dönemlerde kaya önü sığınağı olarak kullanıldığını gösteriyor.
Roma Dönemi’ne Ait Dört Kaya Mezarı Bulundu
Araştırmalarda, kayalığın güney ve doğu yamacında yedi kaya mezarı belirlendi; bunlardan dördü günümüze kadar korunabilmiş durumda. Mezarların tamamı kumtaşı kaya kütlesine oyulmuş ve doğal aşınma nedeniyle büyük oranda tahrip olmuş.
Uzmanlar, bu dört mezardan üçünün “arcosolium” tipinde (kemerli nişli mezar), birinin ise oda mezar olduğunu belirtiyor. “Arcosolium” tipi mezarlar, antikçağda önemli kişilerin lahitlerinin yerleştirildiği kemerli mezar biçimi olarak biliniyor.
Mezarlar, topoğrafyaya uygun biçimde doğu ve güneydoğu yönüne bakacak şekilde konumlandırılmış. M1, M3 ve M4 numaralı mezarlar teknesiz düz zeminli, M2 ise içinde üç kemerli niş barındıran oda tipi mezar olarak tanımlandı.
Defineciler ve Doğal Aşınma Büyük Zarar Verdi
Çandır Kaya Mezarları’nda yapılan incelemelerde, defineciler tarafından zarar verilen bölümler tespit edildi. Ayrıca kaya yapısının kolay aşınabilir olması nedeniyle, mezarların ön cephelerinde ve iç mekânlarında kemer hattı, yazıt veya bezeme izine rastlanmadı.
Mezarların girişlerinde kapı mil yuvalarının bulunmaması, kapak taşlarıyla ya da örülerek kapatılmış olabileceklerini düşündürüyor. Ne yazık ki, mezarların soyulmuş olması nedeniyle herhangi bir buluntu veya insan kalıntısına da ulaşılamadı.
Tarihî Yerleşim Ağı Ortaya Çıkıyor
Uzmanlara göre, Çandır’daki bu kaya mezarları, bölgedeki diğer antik yerleşimlerle bağlantılı. Çandır Kalesi (3 km kuzeydoğuda) ve Bilalikkaya yerleşimi (2 km güneydoğuda) ile birlikte, Hellenistik ve Roma dönemlerinde birbirine bağlı bir yerleşim ağı oluşturdukları tahmin ediliyor.
Çandır Kaya Mezarları, Yozgat’ın tarih öncesinden Roma Dönemi’ne uzanan kesintisiz yerleşim geçmişine ışık tutarken, bölgenin arkeolojik potansiyelini de bir kez daha gözler önüne seriyor.
