Aşırı kuraklıkla başlayan ve ardından dondurucu kışlarla devam eden bu süreçte, yüz binlerce hayvan telef oldu, on binlerce insan hayatını kaybetti. Kıtlığın ekonomik etkileri ise Osmanlı’nın dış borç krizine ve nihayetinde 93 Harbi’ne kadar uzanan bir süreci tetikledi.
Yozgat Bozok Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Taha Niyazi Karaca, şehrin tarihindeki en büyük felaketin bu kıtlık dönemi olduğunu söyledi. 1873 yılındaki kuraklık nedeniyle tarım durma noktasına geldi. Bunu takip eden iki yıl ise yoğun kar yağışı ve aşırı soğuklarla geçti. Tohumlar ekilemeden tüketildi, hayvanlar ot bulamadı, insanlar temel gıdalardan mahrum kaldı.
“Nüfusun Yüzde 60’ı Hayatını Kaybetti”
Prof. Dr. Karaca, dönemin görgü tanıklarının anlattıklarını şöyle aktardı: “Öyle büyük bir kıtlık ki nüfusun neredeyse yüzde 60’ı bölgede eksilmişti. Bir evde 10 kişi varsa bunun 6-7’si hayatını kaybetmişti. Cesetlerin kokmaması için sokağa atıldığı anlatılıyor.”
Ekonomik Kriz ve Avrupa Baskısı
Felaketin ardından Osmanlı Devleti, bölgedeki zararı karşılamak için mali kaynaklarını seferber etmek zorunda kaldı. Bu durum, devlet hazinesini zayıflattı. 6 Ekim 1875’te Osmanlı Devleti dış borçlarını ödeyemeyeceğini açıkladı, sadece ana parayı ödeyebileceğini ilan etti. Bu açıklama, Avrupa'da Osmanlı’ya duyulan güveni ciddi biçimde sarstı.
Kıtlıktan Savaşa: 93 Harbi’ne Giden Yol
Ekonomik zayıflıktan faydalanan Avrupa devletleri, Osmanlı üzerindeki siyasi baskılarını artırdı. Bu ortamda 1876’da Bulgar ayaklanması patlak verdi. Türk köylerine saldıran Bulgar çetelerine Osmanlı’nın verdiği karşılık, Avrupa basınında çarpıtıldı. Bu durum, Rusya'nın Osmanlı'ya savaş ilan etmesiyle sonuçlandı. Böylece 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı, yani 93 Harbi başladı.
Yozgat Mutfağının Temeli Bu Dönemde Atıldı
Kıtlık döneminde halkın hayatta kalmak için geliştirdiği yöntemler, zamanla Yozgat yemek kültürünün temelini oluşturdu. Kurutulmuş gıdalar, uzun ömürlü unlu mamuller ve doğal saklama teknikleri, bugün hâlâ yöresel mutfakta kendini göstermeye devam ediyor.
