Sonrasında, 1990 yılında da Boğazlıyan’dan ayrılarak ilçe haline getirildi. Türkiye’nin çeşitli yerlerinde de Fakılı ismi de onlarca yerde geçiyor. Peki Yozgat’ın bu ilçesinin, Yenifakılı’nın kadim tarihini biliyor musunuz? Yenifakılı, tarih boyunca farklı isimler ve idari yapılarla anıldı.
Rivayetlerle dolu bir köy
Köyün kuruluşuna dair çeşitli rivayetler bulunuyor. En bilineni ise bölgeye göç eden bir kabileden geliyor. Güneyden göç eden kabile Yukarı Boğaz Mevkii’ne yerleşmesiyle köyün kurulduğu. Kabilenin lideri olarak gösterilen Karafakı Bey’in adı zamanla köyün adı haline geliyor. “Karafakı’nın Yeri” veya “Karafakı’nın Obası” şeklinde anılıyor. Bir diğer rivayete göre ise Oğuzların Bozok kolundan Fakı Bey’in, 14 çadırla bölgeye yerleşmesinden oluşuyor. Ayrıca, köyün adının Hacı Bektaş-ı Veli tarafından konulduğuna dair rivayetler de bulunuyor.
Karafakılı’dan Yenifakılı’ya
19. yüzyılın başlarında Kırşehir Sancağı’na bağlı olan Karafakulu, daha sonra o dönem Kırşehir’in ilçesi olan Avanos’a bağlanıyor. Fakılı, Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşuyla birlikte yapılan idari düzenlemeler kapsamında, 23 Aralık 1929 tarihli ve 3776 sayılı karar ile Boğazlıyan ilçesine bağlanıyor. Başlarda Karafakulu olan köy ismi, 1936 yılında Fakılı olarak değiştirilmiş ve bu değişiklik, dönemin TBMM kararlarında da yer alıyor. 17 Şubat 1949 tarihli ve 22265 sayılı meclis kararı ile Yenifakılı, bucak statüsü kazandı. Fakılı’nın belediye olma süreci ise 22 Şubat 1951 tarihli ve 24182 sayılı TBMM kararı ile resmileşti.
Farklı görüşler var
Yenifakılı’nın isminin değişikliği ile ilgili olarak da farklı görüşler bulunuyor. 1961 yılında İçişleri Bakanlığı, Türkiye genelinde birçok yerleşim yerinde Fakılı isminin bulunması nedeniyle karışıklık yaşanmaması için bölgenin adını “Yenifakılı” olarak değiştiriyor. “Kara” kelimesinin olumsuz bir anlam taşıdığı düşüncesiyle “Yeni” kelimesinin tercih edildiği belirtiliyor.
