Dünya üzerinde bu koşulların en iyi karşılandığı bölgeler; Akdeniz havzası, Batı Avrupa'nın kıyı bölgeleri, Karadeniz'in güney kıyıları, Çin'in güneydoğusu ve Amerika'nın Pasifik kıyılarıdır. Bu bölgelerde gözlenen zengin bitki örtüsü, optimal ekolojik koşulların bir sonucudur.
Bitki örtüsünün sağlıklı bir şekilde gelişebilmesi için belirli coğrafi ve ekolojik koşulların bir arada bulunması gerekir. Bilimsel araştırmalar, bitki topluluklarının dağılışını ve gelişimini etkileyen temel faktörleri ortaya koymuştur.
1. İklim Faktörü: En Belirleyici Etken
Optimum Sıcaklık Koşulları:
- Her bitki türünün kendine özel optimum sıcaklık aralığı vardır
- Dünya genelinde bitkilerin yetişme aralığı -40°C ile +40°C arasındadır
- Örneğin buğday için optimum sıcaklık 5°C ile 42°C arasıdır
- Sıcaklık bu değerlerin altında veya üstünde olursa bitki gelişemez
Yağış ve Nem Koşulları:
- Bitkilerin yaşaması için yağışın belirli değerler arasında olması şarttır
- Orman oluşumu için gereken minimum yağış miktarları:
- Tropikal kuşakta: 1.250-3.800 mm
- Ilıman kuşakta: 700 mm
- Soğuk kuşakta: 380 mm
- Yıllık 250 mm yağış alan yerlerde sadece dönemlik ve otsu bitkiler yetişir
- Yıl boyunca düzenli yağış alan yerlerde gür orman örtüsü gelişir
2. Toprak Özellikleri: Yaşamın Temeli
İdeal Toprak Yapısı:
- Mineraller bakımından zengin topraklar
- Gözenekli yapıya sahip topraklar (su ve hava dolaşımı için)
- Yeterli kalınlıkta toprak örtüsü
- pH değerinin bitkiye uygun olması
Toprak Türlerinin Etkileri:
- Nemli ve mineralli topraklar → bitki gelişimi için elverişli
- Tuzlu ve kireçli topraklar → bitki gelişimi için uygunsuz
- Killi topraklar → su sızdırmaz, gözeneksiz
- Kumlu topraklar → gözenekli, su ve hava dolaşımı kolay
3. Yer Şekillerinin Etkisi
Bakı (Yamaç Yönü) Etkisi:
- Güneye bakan yamaçlar → daha sıcak, bitki gelişimi için uygun
- Denize bakan yamaçlar → nem ve yağış koşulları elverişli
- Bakı konumundaki yamaçlarda bitki örtüsü daha gür
Yükseklik Etkisi:
- Belirli bir yüksekliğe kadar yağış artar
- Çok yüksek yerlerde yağış azalır
- Yükseldikçe sıcaklık düşer
- Belirli yükseklikten sonra bitki yetişmez
4. En İdeal Bölgeler: Örnekler
Ekvatoral İklim Bölgeleri:
- Yüksek sıcaklık ve nem oranları
- Yıl boyunca düzenli yağış
- Tropikal bitki türleri için ideal ortam
- Yağmur ormanları ve zengin biyoçeşitlilik
Ilıman İklim Bölgeleri:
- Orta dereceli sıcaklıklar
- Düzenli yağış rejimi
- Geniş yapraklı ormanlar için uygun
- Çeşitli bitki türlerinin bir arada yaşayabildiği alanlar
Akdeniz İklimi Bölgeleri:
- Yazları sıcak ve kurak, kışları ılık ve yağışlı
- Makiler ve çalılık alanlar
- Kızılçam ormanları
- Turunçgil tarımı için elverişli
5. Su Kaynaklarına Yakınlık
Nemli Alanların Avantajları:
- Nehir vadileri ve göl çevreleri
- Yüksek toprak nemi
- Sürekli su kaynağına erişim
- Gür bitki örtüsü gelişimi
6. İnsan Müdahalesinin Az Olduğu Alanlar
Doğal Dengenin Korunduğu Yerler:
- Orman yangınlarının az olduğu bölgeler
- Aşırı otlatma yapılmayan alanlar
- Endüstriyel kirlilikten uzak bölgeler
- Korunan doğal alanlar
7. Bitki Gelişimine En Uygun Koşulların Özeti
Optimal Kombinasyon:
- İklim: 15-25°C arası sıcaklık, yıllık 700-1500 mm yağış
- Toprak: Derin, gözenekli, organik madde bakımından zengin
- Topoğrafya: Hafif eğimli, güneye bakan yamaçlar
- Nem: %60-80 arası bağıl nem
- Güneşlenme: Günde 6-8 saat güneş ışığı
- Rüzgar: Hafif esintiler (şiddetli rüzgarlar zararlı)