Modern yaşam koşulları, insan sağlığını farklı yönlerden etkilemeye devam ediyor. Son yıllarda infertilite yani kısırlık oranlarında gözle görülür bir artış yaşanıyor. Bu artışın en büyük nedenlerinden biri olarak çevresel faktörler ve özellikle mikroplastikler öne çıkıyor. Medical Park Bahçelievler Hastanesi Kadın Hastalıkları, Doğum ve Tüp Bebek Uzmanı Doç. Dr. Şefik Gökçe, mikroplastiklerin artık insan kanında ve plasentada dahi tespit edildiğini belirtti. Mikroplastiklerin vücutta hormon dengesini bozduğunu, yumurta ve sperm kalitesini düşürdüğünü, hatta hücre düzeyinde DNA hasarına yol açtığını söyledi.
Kadınlarda 35 yaş altı için bir yıl, 35 yaş üstü için ise altı ay boyunca düzenli ve korunmasız ilişkiye rağmen gebelik elde edilememesi durumunun infertilite olarak tanımlandığını belirten Doç. Dr. Gökçe, bu durumun sadece yaşam tarzı değil, çevresel etkiler nedeniyle de giderek yaygınlaştığını ifade etti. Mikroplastik kaynaklı risklerin, doğurganlık üzerinde uzun vadeli ve derin etkiler bıraktığına dikkat çekti.
Mikroplastikler Üreme Sistemini Sessizce Zedeliyor
Doç. Dr. Gökçe, plastiklerde bulunan BPA ve ftalat gibi kimyasalların “endokrin bozucular” olarak hormonların işleyişine müdahale ettiğini belirtti. Bu maddeler hem kadınlarda yumurta kalitesini düşürüyor hem de erkeklerde sperm sayısını ve hareketliliğini azaltıyor. 2024 yılında yayınlanan bir araştırmada, kadınlardan alınan foliküler sıvı örneklerinin yüzde 70’inden fazlasında mikroplastik tespit edildi. Aynı çalışmada mikroplastik yoğunluğunun artmasıyla birlikte döllenme oranlarının da düştüğü görüldü. 2023’te yapılan başka bir çalışmada ise erkeklerin meni ve testis dokusunda da mikroplastik bulunduğu ve sperm kalitesinin bu durumdan olumsuz etkilendiği ortaya kondu.
Yaş İlerledikçe Etki Derinleşiyor
Kadınlarda yaşla birlikte azalan yumurta rezervi ve kalitesi, mikroplastiklerin zararlı etkileriyle birleştiğinde doğurganlık üzerinde daha büyük bir baskı oluşturuyor. Doç. Dr. Gökçe, yaş aldıkça hücrelerin kendini onarma yeteneğinin zayıfladığını ve mikroplastik kaynaklı hasarların kalıcı hale gelme riskinin arttığını vurguladı.
Doğurganlığın korunması adına yaşam tarzı değişikliklerinin büyük önem taşıdığını belirten Doç. Dr. Gökçe, şu önerilerde bulundu:
-
Plastik yerine cam ya da çelik malzemeler kullanın.
-
Yiyecekleri plastik kaplarda ısıtmayın.
-
Akdeniz tipi, antioksidan zengini beslenme tercih edin.
-
Stresi azaltacak aktiviteleri günlük rutine dahil edin.
-
Sigara ve alkolden uzak durun.
-
Uyku düzenine dikkat edin.
-
Gebelik planlamasını ertelemeyin ve düzenli kontrolleri ihmal etmeyin.
