Tarih boyunca farklı uygarlıklara ev sahipliği yapan Anadolu coğrafyasında, şehir isimlerinin değişmesi sık karşılaşılan bir durumdur. Hititlerden Roma’ya, Bizans’tan Osmanlı’ya kadar birçok medeniyetin etkisiyle kentler yeni isimler almış ya da eski adları zaman içinde unutulmuştur. Bu kapsamda merak edilen şehirlerden biri de Adıyaman. Bugün Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nin önemli kentlerinden biri olan Adıyaman’ın geçmişi, sandığımızdan çok daha köklü. Peki, Adıyaman'ın adı tarihte hep bu şekilde mi anıldı, yoksa bu kadim şehir de zamanla kimlik mi değiştirdi?
Adıyaman, Cumhuriyet döneminde il statüsünü kazandığında bu adı resmen taşımaya başladı. Ancak bölgenin tarihi adı çok daha eskiye, binlerce yıl öncesine uzanıyor. Antik kaynaklarda burası Perre adıyla anılıyordu. Kommagene Krallığı’nın önemli kentlerinden biri olan Perre, özellikle Roma döneminde büyük bir ticaret ve dinlenme merkezi olarak gelişti. Bugün hâlâ ayakta olan kaya mezarları, antik çeşmeleri ve taş döşeli yolları, Perre'nin ihtişamlı geçmişine ışık tutuyor.
Perre Antik Kenti: Adıyaman’ın Bilinen İlk Adı
Bugünkü Adıyaman’ın merkezine sadece birkaç kilometre uzaklıkta bulunan Perre Antik Kenti, Kommagene dönemine ait en önemli yerleşimlerden biri olarak kabul ediliyor. Dönemin seyyahları ve tarihçileri tarafından da adı geçen Perre, Roma ordularının konakladığı ve dinlendiği bir durak noktası olarak biliniyordu. Arkeolojik kazılar, bu kentin dini ve ticari anlamda büyük bir merkez olduğunu gösteriyor. Özellikle kayalara oyulmuş mezar yapıları, ziyaretçileri hem şaşırtıyor hem de etkileyici bir tarih yolculuğuna çıkarıyor.
Perre isminin zamanla halk arasında kullanılmaz hale gelmesiyle birlikte, bölgeye farklı adlar verilmeye başlandı. Osmanlı döneminde “Hisn-ı Mansur” olarak bilinen bu coğrafya, 18. yüzyıldan itibaren halk arasında “Adıyaman” adıyla anılmaya başlandı. Bu değişimde hem dilsel dönüşüm hem de yöresel efsaneler etkili oldu.
Adıyaman İsmi Nereden Geliyor?
“Adıyaman” isminin kaynağına dair halk arasında dilden dile aktarılan bazı efsaneler bulunuyor. En çok bilinen rivayete göre, bu bölgede yaşanan bir mücadelede, halkın cesareti ve direnişi dilden dile “adı yaman” şeklinde tanımlanmış. Bu ifadeyle kasıt, halkın yiğitliği ve kararlılığı olmuş. Zamanla bu söylem “Adıyaman” şekline dönüşmüş ve yöre halkı tarafından benimsenmiş.
Resmi olarak ise Adıyaman adı, 1954 yılında kente il statüsü verilmesiyle birlikte Türkiye Cumhuriyeti kayıtlarında yerini aldı. O günden bu yana şehir bu adı taşıyor. Ancak geçmişi ve kültürel mirasıyla olan bağını koparmayan Adıyaman, hem modern bir kent hem de antik Perre'nin sessiz mirasçısı olarak dikkat çekiyor.
Bugün şehre gelen ziyaretçiler, hem Nemrut Dağı’nın görkemli anıtlarını görmek hem de Perre Antik Kenti’nin taş sokaklarında geçmişe yolculuk yapmak için Adıyaman’ı tercih ediyor. İsmi değişmiş olsa da ruhu ve tarihi hala aynı derinlikte yaşayan bir şehir olarak öne çıkıyor.
