Yenifakılı, zengin tarihi geçmişiyle dikkat çekerek Hititlerden Osmanlı'ya uzanan derin bir medeniyet birikimine sahip.
Tarihin Derinliklerinden Gelen Bir Yerleşim
Yozgat iline bağlı Yenifakılı ilçesi, Anadolu’nun binlerce yıllık medeniyet serüveninde önemli bir yer tutuyor. Bölge, M.Ö. 2000’li yıllardan itibaren Hititler’in etkisi altındaydı. Daha sonraki yüzyıllarda Frigler, Kimmerler, Lidyalılar, Persler ve Galatlar gibi birçok uygarlığın hakimiyetine girdi. Roma ve Bizans dönemlerinde de önemini koruyan bölge, 1071 Malazgirt Zaferi’nden sonra Türklerin Anadolu’ya girişiyle birlikte Türkleşme sürecine dahil oldu.
Anadolu Selçukluları döneminden sonra 1243 Kösedağ Savaşı ile birlikte Moğol istilasına uğrayan bölge, 1344’te kurulan Eretna Beyliği’ne, 1398'de ise Osmanlı topraklarına katıldı.
Osmanlı Döneminde Yenifakılı ve Karafakühlü Bağlantısı
Osmanlı arşiv belgeleri ve halk rivayetleri, Yenifakılı’nın Osmanlı dönemindeki yapısını anlamada önemli ipuçları sunuyor. 16. yüzyılda Bozok Sancağı’na bağlı olan köy, o dönemde “Karadere” adıyla anılan bir yerleşim biriminin parçasıydı. Karafakühlü adlı topluluğun, bu bölgede yer aldığı ve Akkoyunlu-Ağcakoyunlu kabilesinden geldiği belirtiliyor.
Tarihçi Faruk Sümer’e göre Karafakühlü boyu, Ulu Yörükler arasında yer alırken bazı kaynaklar bu topluluğun Dulkadirli Türkmenleriyle bağlantılı olabileceğini ifade ediyor. Bu durum, Yenifakılı’nın etnik kökeni hakkında farklı yorumlara neden oluyor.
İsminin Kökeni Ne? Rivayetler Çeşitli
Yenifakılı adının kökeniyle ilgili farklı rivayetler bulunuyor. Bunlardan biri, köyün kurucusu olduğu söylenen Karafakı Bey’in isminin zamanla yerleşim yerine verildiği yönünde. Bir başka yaygın rivayet ise ismin, Hacı Bektaş Veli tarafından verildiğini öne sürüyor.