Araştırmalarımıza göre, 1831 yılında Yozgat ve çevresi, Eyalet-i Sivas (Rum) içinde yer alan Bozok Livası’na bağlıydı. Ancak 1847’deki önemli bir yönetsel bölünmeyle Bozok Livası, Sivas Eyaleti’nden ayrılarak bağımsız bir eyalet haline geldi. Bu yeni Bozok Eyaleti, Merkez Liva (Yozgat) ile Kayseri Livası’ndan oluşuyordu.
Zamanla idari yapılar yeniden şekillendi. 1867 yılında Yozgat’ın da içinde yer aldığı Bozok Sancağı, bu kez Ankara Eyaleti’ne bağlandı. O dönemde Bozok Sancağı; Yozgat Merkez Kaza, Çorum, Budaközü ve Maden kazalarını kapsıyordu.
1877’de yapılan yeni bir idari düzenlemeyle Bozok Sancağı’nın kapsamı değişti. Bu dönemde Yozgat merkez kaza, Akdağmadeni, Boğazlıyan, Çorum ve Sungurlu kazaları Bozok Sancağı’na dahil edildi.
Seyahatnamelere aktarıldı
Yozgat, 19. yüzyıl boyunca yalnızca idari açıdan değil, kültürel ve tarihi olarak da dikkat çeken bir bölge oldu. Birçok Avrupalı seyyah bu bölgeden geçerek gözlemlerini seyahatnamelerine aktardı. İngiliz John Macdonald Kinneir, Fransız Charles Texier, Georges Perrot, Henry C. Barkley, Frederick Burnaby, Vital Cuinet, P. De Tchihatcheff ve Bafralı Doktor Yanko, Yozgat hakkında bilgi veren önemli seyyahlar arasında yer alıyor.
Öte yandan, Karadeniz veya Doğu Anadolu’ya giderken Yozgat’tan geçen birçok gezgin de bu topraklar hakkında ilginç izlenimlerde bulunmuş. Fransız M. Papistin Poujoulat, Alman Mordtmann, H. F. Tozer, Leake, Yohanne, İsambert ve ünlü haritacı Kiepert, Yozgat ve çevresiyle ilgili kıymetli notlar bırakmış isimler arasında.
Tarihin derinliklerinden günümüze uzanan bu bilgiler, Yozgat’ın yalnızca bir şehir değil, aynı zamanda geçmişiyle konuşan bir kültür hazinesi olduğunu bir kez daha gözler önüne seriyor.
