Orta Asya’dan Anadolu’ya uzanan köklü bir geçmişe sahip olan Türk dokuma kültürü, Anadolu’da yerleşik hayatla birlikte zenginleşerek bölgesel özellikler kazanmıştır. Her yörenin kendine özgü desen, renk ve tekniklerle şekillenen dokuma geleneği, Yozgat’ta da güçlü örnekleriyle dikkat çekmektedir.
Yozgat, her ne kadar dokuma alanında bir üretim merkezi olarak anılmasa da, düz dokuma teknikleri bakımından oldukça zengin bir mirasa sahiptir. Özellikle komşu iller olan Kayseri, Kırşehir, Aksaray ve Sivas’ın etkisiyle bölgede çeşitli teknikler bir arada kullanılmıştır.
Zili Tekniği Hakkıyla Tanınmıyor
Yozgat’taki dokuma kültürünün önemli bir yönünü oluşturan zili tekniği, ne yazık ki halk arasında genellikle tüm düz dokumaların "kilim" olarak adlandırılması nedeniyle geri planda kalmaktadır. Ancak zili tekniği, özellikle dikey hatlı motif yapısı ile diğer tekniklerden ayrılır.
Bu çalışmada Yozgat yöresine ait dört farklı dokuma örneği incelenmiş ve teknik, desen, motif gibi özellikleri detaylandırılmıştır. Özellikle kilim, cicim ve zili tekniklerinin bir arada kullanıldığı çok teknikli dokumalar, ustaların yaratıcı dokunuşlarını ortaya koymaktadır.
Göçebe Kültürün İzleri Motiflerde Saklı
Anadolu’da dokuma kültürünün zenginliğinin temelinde, konar-göçer hayat tarzından yerleşik düzene geçen toplulukların etkisi büyüktür. Aynı coğrafya içinde farklı dokuma stillerinin bulunması ve farklı bölgelerde benzer motiflerin yer alması, bu göçebe geçmişin izlerini taşımaktadır.
Yozgat’ta üretilen düz dokumalar da bu kültürel geçişin izlerini yansıtırken, dokuyucunun kişisel yaratıcılığı ile ortaya çıkan kompozisyonlar, gelenekselin modernle harmanlandığı özgün eserler sunmaktadır.
